ثانیا بر فرض که بتواند و فرصت داشته باشد، قطعا آنچه که انجام می دهد در حدّ و اندازه خدا و نعمت های او نیست.

انسان که بسیار محدود و ضعیف و ناتوان است اگر همه انسان ها با همه ظرفیت ها و توانمندی هایشان جمع شوند و بخواهند تشکر کنند باز هم در حدّ و اندازه انسان های مخلوق ضعیف است. (وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا، نساء/28)
ثالثا وجود انسان نعمتی است الهی، که از عدم پا به عرصه هستی گذاشته است، چگونه می تواند شاکرٍ منهم باشد؟ و چگونه معلول می تواند شاکر و پاسخگوی علت باشد؟ انسان ظلومِ جهولِ درمانده (إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا، احزاب/72) در شکر نعمت های خود و وجود خود و اعضاء و جوارح خود مانده است، چه رسد به فراتراز خود؛ انسانی که در شکر نعمت وجود و هستی خویش مانده است قطعا از عهده شکر نعمت های قبل از وجود و بعد از وجود برنخواهد آمد.
رابعا خود شکر گذاری نعمت الهی است، که این نعمت سزاوار شکر دیگری است؛ لذا انسان از شکر خدا و نعمت های او عاجرِ عاجز است. مگر اینکه باز مثل همیشه خداوند متعال با بزرگی، فضل و کرم خود کاری دیگر بکند و راهی دیگر نشان بدهد.
امام صادق(ع): خداوند به موسی(ع) فرمود: ای موسی! مرا آنچنان که سزاوار من است شکر گذار، عرض کرد: پروردگارا! چگونه در صورتی که هر شکر من نعمتی است که تو به من عطا فرمودی؟ خطاب آمد: ای موسی! اکنون که دانستی شکرگزاریت از من است، مرا شکر کردی.( اصول کافی، ج3، ص155)
پس اگر اقرار و اعتراف کنیم و اظهار عجز و ناتوانی خود شکر مقبول الهی است؛ بنابراین همان گونه که اگر سعی انسان، حقیقی و از سرِ اخلاص و مورد رضای خدا قرار گیرد، سعی مشکور خواهد بود؛ روزه انسان هم اگر واقعی و از سرِ اخلاص و فقط برای خدا باشد، روزه مشکور خواهد بود و قطعاخداوند از انسان تشکر خواهد کرد.
اما شکر هر چیز و هر کسی به حسب خودش است، شکر نعمت زبا، چشم، گوش و غیره متناسب با خودش است، و شکر هرکسی از مخلوقات هم نسبت به نعمت ها متناسب با همان مخلوق است، و شکر خدا از انسان و اعمال انسان نیز اینچنین است. (لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ، ابراهیم/7) نکته جالب تشکر خدا از انسان این است که باز به انسان برمی گردد و به نفع انسان می شود.
روزه مقبول: مقبول یعنی مورد قبول واقع شده، مورد پذیرش؛ و ارزش هرچیز هم به مقبولیت آن است تا نتیجه بدهد والا بی فایده خواهد بود.
حالا عمل مقبول به چه عملی می گویند؟ عمل و عبادتی مورد قبول خدا قرار می گیرد که خدا از آن راضی باشد
دقت کنید: الصلاهُ معراجُ کلّ مومن(کشف الاسرار،ج2،ص676)، الصلاهُ قربانُ کلّ تقی(کنرالعمال، ج7، ص287، حدیث18907)، إنّ الصلاهَ تنهی عنِ الفشاء والمنکر(عنکبوت/45) و غیره، نربوط به چه زمانی است؟ زمانی که نمار مقبول باشد و الا نماز بی مُهر قبولی بالا نمی رود، مقرّب نمی کند و بازدارنده از فحشا و منکرات نیست.
حالا روزه ای که باعث می شودأنفاسُکُم فِیهِ تسبیحٌ، ونَومُکُم فِیهِ عِبادَةٌ، وَ عَمَلُکُم فِیهِ مَقبولٌ، و دُعاؤُکُم فِیه مُستجابٌ (خطبه شعبانیه پیامبر(ص)) چه روزه ای است؟ روزه مقبول!
ملاک و معیار مقبولیت چیست؟ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِي( مائده/27)، شرط قبولی اعمال تقواست و خدا فقط از متقین و باتقوایان می پذیرد، لذا عمل اندک با کیفیت بهتر از عمل کثیر بی کیفیت است.
اما از آنجا که لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا(بقره/286) و خداوند تکلیف به مالا یطاق نمی کند، هم انجام عمل نسبی است و هم رضایت پروردگار؛ به هر اندازه که طاقت داشت انجام داد، خدا می پذیرد. البته به اندازه طاقت، نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ(نساء/150) نیست، در تکالیف الهی نیست که مثلا نماز آری، روزه نه؛یا انفاق آری، خمس نه؛ و غیره.بلکه از آنجا که قوانین الهی کی مجموعه است، اعتقاد و عمل به همه آنها واجب است، ولی در مقدار و اندازه عمل، طاقت شرط است، به اندازه ایمان، معرفت، تسلیم، طاعت، اخلاص و غیره مقبولیت می آید.
روزه مشکور و مقبول، قطعا مرضیّ خدا و رسول(ص) خواهد بود، و رضایت هردو یکی است که در آیات متعدد اطاعت از رسول(ص) صراحت بر این مطلب دارد. (وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا، حشر/7)
روزه محکم و استوار یعنی روزه ریشه دار، روزه بر مبنای اصول، باور و اعتقاد، روزه حقیقی و واقعی، روزه ای که صرف امساک از أکل و شرب و صرف گرسنگی و تشنگی نباشد.
برگ های زیبا و قشنگ و محصولات و میوه ها، همه بندِ به یک شاخه نازکند! و شاخه نازک به یک شاخه کلفت، و آن هم به تنه درخت و تنه نیز به ریشه بند است، لذا اگر ریشه نباشد از برگ ها و محصولات خبری نیست. پس مهم ریشه درخت است، اصل ریشه درخت است، لذا اعمال ما هم بند و وصل به ریشه است و ریشه اعمال ما اعتقادات و باورهاست، روزه محکم یعنی روزه براساس باورمندی!
ایمان اصل و اساس اسلام و مسلمانی است، ایمان ریشه درخت زندگی مومنانه است، که تمام شاخ و برگ ها و میوه ها از ایمان نشأت گرفته و ادامه حیات می دهند.
باید به اصل و ریشه پرداخت، تا أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ (ابراهیم/24) شود که آن وقت است تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا(ابراهیم/25) بدست می آید که بسیار شیرین خواهد بود و مُهر شکر و قبول می خورد.
پس اصل محکم و استوار ایمان به مرحله عمل می رسد و عملِ فرع با اصل محکم ایمان، مستحکم می شود؛ اگر روزه و عبادات که فروع اند، بخواهد محکمه بالاصول شود، باید به وسیله ایمان و تقوا، تقویت شود.

صفحات: 1· 2