اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ ای خدا مرا در این روز از آنان که بر تو توکل کنند
وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ و نزد تو فوز و سعادت یابند قرار ده
وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ إِلَیْکَ و مرا از آنان که مقربان درگاه تو باشند قرار ده
بِإِحْسَانِکَ یَا غَایَةَ الطَّالِبِین به حق احسانت ای منت‌های آرزوی طالبان.
شرح دعا
درخواست توکل از خدا
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ
خدایا من را در ماه رمضان از کسانی قرار ده که اهل توکل به تو هستند، چشمم به دست این و آن نباشد؛ چقدر خوب است که انسان توکل داشته باشد و اهل توکل باشد.
معنای توکل این است که انسان یقین کند به اینکه سود و زیان, و بخشش و حرمان به دست مردم نیست و باید از آن‌ها ناامید بود و اگر بنده‌ای به این مرتبه از معرفت برسد که جز برای خدا کاری انجام ندهد و جز او به کسی امیدوار نباشد و از غیر او نهراسد و غیر از خدا چشم طمع به کسی نداشته باشد, این همان توکل بر خدا است
ارزش توکل به خداوند
همان‌طور که می‌دانیم تمام امور دنیا و آخرت و هرچه در عالم وجود دارد به امر خداوند کار می‌کند؛ ”إِنَّ الأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّهِ”‌(آل عمران ، 154) یعنی ”به درستی که تمام امور به فرمان خداوند است”‌ و تمام کلیدهای غیب نزد اوست ”وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لَا یَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ”‌(انعام ،59) یعنی ”و کلید خزائن غیب نزد خداوند است (که) کسی جز خدا بر آن آگاه نمی‌باشد”‌ و هر گاه اراده الهی اقتضا کند که امری صورت پذیرد بدون هیچ درنگی صورت خواهد گرفت ”وَإِذَا قَضَى أَمْراً فَإِنَّمَا یَقُولُ لَهُ كُن فَیَكُونُ”‌(بقره ،117) یعنی ”هنگامی که (خداوند) اراده امری را کند به محض آنکه بگوید موجود باش، پس موجود خواهد شد”‌ و همه عالم فرمان بردار ذات اقدس اویند ”بَل لَّهُ مَا فىِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ كلُ‏ٌّ لَّهُ قَنِتُونَ”‌(بقره ،116) یعنی ”بلکه هرچه در زمین و آسمان است ملک خداوند است و همه فرمان بردار اویند”‌ پس با توجه به این آیات در می‌یابیم که انسان در هر کاری که می‌خواهد انجام دهد باید به خدای (قادر و متعال) که خالق و آفریدگار اوست توکل کند چرا که امیر مؤمنان حضرت علی علیه‌السلام فرمودند: ”من توکل علیه کفاه و من ساله اعطاه و من اقرضه قضاه و من شکر جزاه”‌(نهج البلاغه) یعنی ”هر کس بر او توکل کند او را کفایت نماید و هر کس از او بخواهد می‌پردازد و هر کس برای خدا به محتاجان قرض دهد وامش را بپردازد و هرکس او را سپاس گوید پاداش نیکو دهد”‌ و خداوند (عزوجل) نیز در قرآن می‌فرماید: ”فاذا عزمت فتوکل علی الله ان الله یحب المتوکلین” یعنی ”پس هنگامی که اراده نمودی (که کاری را انجام دهی) پس بر خداوند توکل نما (که) همانا خداوند توکل کنندگان را دوست دارد”‌ که ما نیز از خداوند می‌خواهیم در این روز ما را از توکل کنندگان واقعی به ذات اقدس قرار دهد…
شخصی به نام حسن بن جهم می‌گوید: خدمت امام هشتم (ع) رسیدم و عرض کردم: جانم به فدایت, حد و مرز توکل چیست؟ فقال لی ان لا تخاف مع الله احدا(همان); فرمود: توکل آن است که با اتکای به خدا از هیچ کس نترسی….
توکل در قرآن
قرآن مجید در موارد متعددی توکل بر خدا را از ویژگی‌های افراد با ایمان می‌داند و می‌فرماید: و علی الله فتوکلوا ان کنتم مومنین(سوره‌ی مائده, آیه‌ی ;23 سوره‌ی توبه, آیه‌ی 51); بر خدا توکل کنید اگر ایمان دارید.
و علی الله فلیتوکل المومنون(سوره‌ی آل عمران, آیه‌ی122); افراد با ایمان باید تنها بر خدا توکل کنند.
توکل چیست؟
پیامبر گرامی اسلام(ص) تفسیر توکل را از جبرئیل سوال کرد, جبرئیل گفت: معنای توکل این است که انسان یقین کند به اینکه سود و زیان, و بخشش و حرمان به دست مردم نیست و باید از آن‌ها ناامید بود و اگر بنده‌ای به این مرتبه از معرفت برسد که جز برای خدا کاری انجام ندهد و جز او به کسی امیدوار نباشد و از غیر او نهراسد و غیر از خدا چشم طمع به کسی نداشته باشد, این همان توکل بر خدا است.( مجلسی, محمد باقر, بحارالانوار, ج 68, ص 138, ح 23)
شخصی به نام حسن بن جهم می‌گوید: خدمت امام هشتم (ع) رسیدم و عرض کردم: جانم به فدایت, حد و مرز توکل چیست؟
فقال لی ان لا تخاف مع الله احدا(همان); فرمود: توکل آن است که با اتکای به خدا از هیچ کس نترسی….
وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ
خدایا من را از رستگاران قرار بده ؛ نه از اهل شقاوت

صفحات: 1· 2

“اللهم اجعل لي فيه نصيبا من رحمتک الواسعه و اهدني فيه لبراهينک الساطعه و خذ بناصيتي الي مرضاتک الجامعه لمحبتک يا امل المشتاقين”
“خدايا مرا نصيبي (کامل) از رحمت واسعه خود عطا فرما و به ادله و براهين روشن خود هدايت فرما و پيشاني مرا بگير و به سوي رضا و خشنودي که جامع (هر نعمت) است سوق ده بحق دوستي و محبتت اي آرزوي مشتاقان”
1- “اللهم اجعل لي فيه نصيبا من رحمتک الواسعه؛ رحمت واسعه الهی- حیطه ی حکومت و فرمانروایی
خدا وسیع است. وسع کرسیه السموات و الارض/ له ما فی السموات و الارض.(بقره 255 ) لذا رحمت او نیز وسیع است.
خدای بزگ رحمتش هم بزرگ و بی نهایت است- رحمتی که وسعت کل شی می باشد.
فقل ربکم ذوالرحمه الواسعه /انعام 147
در دعای کمیل هم این آمده است.( اللهم انی اسئلک برحمتک التی وسعت کل شی)
رحمت وسیع، یعنی همه موجودات را دربر می گیرد؛ اعم از نباتات، جمادات، حیوانات و انسان
در انسان هم شامل مسلمان، کافر، مشرک و… می شود. چه رحمتی؟ الف) نعمت وجود. ب) نعمت سلامت ج) نعمت استفاده از نعمت د) نعمت خوردن، خوابیدن، کارکردن، دیدن، شنیدن و….
تقاضای ما از خدا چیست؟ آیا همین نعمتها را که خدا به همه داده.! نه! منظور ما رحمت مضاعف است/ رحمتی که سعادت دنیا و آخرت را فراهم کند؛ هم مادی و هم معنوی
2-اهدني فيه لبراهينک الساطعه ؛ هدایت با ادله روشن
ادله خداشناسی زیاد است؛ ابر و باد و مه و…همه دلیل و آیت اند، تمام کائنات فریاد هو الله – هو الحق می زنند در نتیجه این انسان است که خودش را به خواب می زند، به ندیدن، نشنیدن، نفهمیدن!!!
این که می گوئیم السلام علیک یا نبی الله یا رسول الله چون ائمه (علیهم السلام) براهین هدایت الی الله هستند همچنین کائنات خدا و براهین را می شناسند
در شب 19 ماه رمضان در و دیوار و محراب و… حتی حیوانات همه فهمیدند که شب آخر علی (ع) است؛ اما مردم نفهمیدند!!!
*نبوت و امامت دلیل وحدانیت و راه روشن هدایتند؛ اما ما قدرشان را نمی دانیم
حالا ما از خدا چه می خواهیم؟ هدایت را
تمامی آیات هدایت مثل “ان هذا القرآن یهدی و… همه ما را به صراط مستقیم هدایت می کنند.( والله یهدی من یشاء الی صراط مستقیم)
صراط مستقیم چیست؟
ان الله ربی و ربکم فاعبدوه، هذا صراط مستقیم(مریم آیه36) پس صراط مستقیم عبادت پروردگار است.
چه و چگونه عبادت کنیم تا به صراط مستقیم برسیم؟..ادله روشن چیست؟ الف) قرآن (ذلک الکتاب…هدی… )
ب)اهل بیت(علیهم السلام) انی تارک ….ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا….
پس پیروی از اهل بیت(علیهم السلام) و قرآن هدایت الی صراط مستقیم است.
3-َ خُذ بِناصیَتی
خدایا مرا ببر به راهی که رضایت خودت در آن است- پس توفیق این رفتن به سمت رضای خدا هم دست پروردگار است.
مرحله بعد، جلب رضایت پروردگار است که این بسته به اعمال ما می باشد.
چرا ناصیه و پیشانی؟ چون پیشانی محل سجده است و سجده بهترین و عالی ترین حالات انسان است لذا معنا این می گردد الی مرضاتِک.
بزرگترین سعادت رضایت خداست. حالا چه زمانی خدا از بنده راضی می شود؟ زمانی که حق بندگی را ادا کند. اگر حق بندگی ادا شود همه وعده های الهی محقق می شود/ پس رضای الهی جامع ترین نعمت الهی است- یعنی خدایا مرا موفق به سجده، عبادت بنما تا رضایت جامعت را بدست آورده و همه وعده هایت محقق شود.
4- لمحبتک يا امل المشتاقين”
به محبت تو- اگر محبت 100 درجه باشد 99 درصد مخصوص خداوند و یک درصد مختص انسان می باشد و خدا صدها بار مهربانتر و بامحبت تر از والدین به انسان است.
خدایا به حق محبتت دعاها را مستجاب کن

«اللهمّ ارْزُقنی فیهِ رحْمَةَ الأیتامِ و إطْعام الطّعامِ و إفْشاء السّلامِ و صُحْبَة الکِرامِ بِطَوْلِکَ یا ملجأ الآمِلین/ خدایا روزیم کن در آن ترحم بر یتیمان و طعام نمودن بر مردمان و آشکار نمودن سلام و مصاحبت کریمان به فضل خودت اى پناه آرزومندان».
در بند نخست این دعا آمده است: «اللهمّ ارْزُقنی فیهِ رحْمَةَ الأیتامِ/ خدایا روزیم کن در آن ترحم بر یتیمان».
ما در جامعه خود یتیمان فراوانی داریم که باید توجه خاصی به آنان کرد؛ همچنین دستورات بسیاری در آیات و روایات و توصیه های فراوانی در فقه برای توجه به یتیمان آمده است.
خداوند متعال در آیه 9 سوره ضحی خطاب به نبی مکرم اسلام(ص) می فرماید: «فَأَمَّا الْيَتيمَ فَلا تَقْهَرْ/ پس یتیم را هرگز خوار و رانده مساز».
*انواع کمک به یتیمان
کمک به یتیم، دست محبت کشیدن بر سر او می باشد که گاه به اظهار محبت به اوست؛ گاه به رفع نیازهای مادی اوست؛ گاه به تعلیم و دانش اوست؛ گاه به نصیحت به اوست؛ گاه به یاد دادن مهارت های شغلی به اوست؛ گاه به رفع مشکلات معیشتی اوست؛ گاه به درمان بیماری اوست و این موارد جلوه های گوناگونی بر ترحم بر ایتام است.
امام علی(ع) در وصیت نامه خود فرمودند: «الله الله في الايتام، فلا تغبوا افواههم، ولا تضيعوا بحضرتکم/ از خدا بترسيد، از خدا بترسيد، درباره يتيمان، پس براي دهان هایشان به سبب سنگدلي‏تان نوبت قرار ندهيد (که گاهي سير و گاهي گرسنه نگاهشان داريد)».
یکی از وظایفی که همه ما در ماه مبارک رمضان داریم؛ شناسایی یتیمان است؛ البته کمیته امداد امام خمینی(ره) طرح وسیعی در این راستا به اجرا درآورده که بسیار قابل تقدیر است.
در میان ایتام، ایتام فامیل که صله رحم می باشند، مصداق بیشتر و اولویت بالاتری پیدا می کنند؛ البته اشتباهی در میان مردم ما وجود دارد که ترحم بر یتیم را صرفا نوازش و کمک مالی می دانند؛ اما شاید نیازمندی های دیگری که ذکر کردیم، در اولویت بیشتری باشد.
در بند دوم آمده است: «و إطْعام الطّعامِ/ خدایا روزیم کن در آن طعام نمودن بر مردمان».
یکی از فلسفه های تشریع روزه در اسلام آن است که هنگام گرسنگی به یاد گرسنگان افتاده و انگیزه پیدا کند به نیازمندان کمک نماید.
امام معصوم(ع) در روایتی فرمودند: «انما فرض الله الصیام لیستوی به الغنی و الفقیر و ذلك انّ الغنی لم یكن لیجد مسّ الجوع فیرحم الفقیر، و انّ الغنی كلما اراد شیئا قدر علیه، فاراد الله تعالی ان یستوی بین خلقه، و ان یذیق الغنی مسّ الجوع والالم، لیرق علی الضعیف و یرحم الجائع/ روزه به این دلیل واجب شده است كه میان فقیر و غنی مساوات برقرار گردد، و این به خاطر آن است كه غنی طعم گرسنگی را بچشد و نسبت به فقیر ادای حق كند، چرا كه اغنیاء معمولاً هرچه بخواهند برایشان فراهم است؛ خدا می‏خواهد میان بندگان خود مساوات باشد، و طعم گرسنگی و درد و رنج را به اغنیا بچشاند تا به ضعیفان و گرسنگان رحم كنن

صفحات: 1· 2

اللهمّ اعنّی فیهِ على صِیامِهِ و قیامِهِ و جَنّبنی فیهِ من هَفَواتِهِ وآثامِهِ و ارْزُقْنی فیهِ ذِكْرَكَ بِدوامِهِ بتوفیقِكَ یا هادیَ المُضِلّین
خدایا یارى كن مرا در این روز بر روزه گرفتن و عبـادت، و بركنارم دار در آن از بیهودگى و گناهان، و روزیم كن در آن یادت را براى همیشه، به توفیق خودت اى راهنماى گمراهان
***************
در این دعا چند خواسته انسان از خداوند متعال دارد:
* کمک خدا ، طلب کمک از خدا، همیشه در همه حال نیاز است.
* توفیق روزه، اگر توفیق نباشد، از روزه خبری نیست.
* توفیق اقامه نماز، حتماً کمک الهی نیاز است.
* دوری از هفوات و لغزش ها و گناه
* توفیق ذکر و یاد خداو دائم الذکر بودن
اللهمّ اعنّی فیهِ على صِیامِهِ و قیامِهِ
اگر کمک خدا نباشد ، هیچ کاری از انسان بر نمی آِید؛ چون هر کاری نیاز به توان و توفیق دارد که اولاً لا حول و لا قوه، ثانیاً و ما توفیقی الا بالله؛ اگر توفیق، رفیق نشود، انسان موفق به روزه و نماز و غیره نمی شود
به اذن او برگی از درخت نمی افتد، و بدون عون و کمک او هم هیچ کاری انجام نمی شود، حتی در کارهای منفی که انسان انجام می دهد، توان و قدرتش از خداست که جای شرم و حیا دارد؛ انسان بی شرمی می کند که با قدرت او و توانی که او داده، نافرمانی می کند، واقعا خجالت دارد؛ اعانه و کمک بر صیام که مشخص است، هم توان می خواهد و هم توفیق می خواهد و مهم تر از همه توفیق و عنایت خداست.
گاهی طرف قوی هیکل است اما نمی تواند، گاهی بهانه های سفر، اشکال شرعی ندارد ولی توفیق از دست رفت، قابل معاوضه نیست.
خدایا بر صیام و قیام کمکم کن. چرا نفرمود صلات؟ صلات کمی فرمود راحت تر بود؟ اگر دقت کرده باشید در بسیاری از عبادات در قرآن و روایات، قیام آمده است، حتی در بیان وجوب صلات هم أقیمواالصلاه آمده! شب زنده داری، قائم اللیل و صائم النهار؛ من فکر می کنم علت این بیان و امثال این بیان، توجه به یک نکته مهم و اساسی است و آن اینکه مساله مهم در نماز، قیام به آن، یعنی اقامه کردن است. دقت کنید خواندن نماز شاید زیاد کار سختی نباشد ولی اقامه آن کار هرکسی نیست. قیام، بپاخواستن، حرکت کردن، اعلام کردن، به همه فهماندن، پرچم آن را بدست گرفتن و ترویج کردن است.
خدایا کمکم کن تا نماز را اقامه کنم، أالّذین إن مکنّاهم فی الارض أقاموا الصلاه، پس علاوه بر وظیفه شرعی خواندن نماز، وظیفه مهم تر اقامه نماز است. خلاصه و عصاره همه عبادات نماز است، و ارزش و اعتبار همه اعمال به نماز است، إن قُبلت قُبِلَ ماسواه و إن ردُت رُدّ ماسِواه؛
و جَنّبنی فیهِ من هَفَواتِهِ وآثامِهِ – دوری از لغزش ها و گناهان
هفوات، وسوسه های نفسانی و شیطانی است، آثام، گناه، معصیت و ارتکاب حرام است، هر دو خطرناک است.
وسوسه، ایجاد دودلی می کند بین اطاعت و بندگی خداوند و اطاعت شیطان؛ گاهی نفس از شیطان تبعیت می کند و مرتکب معصیت می شود، خدایا از هر دو لغزش و گناه دورم کن.
لغزش، خطا و گناه مانع رشد انسان در مسیر سیر الی الله است، بازهم باید خدا به انسان کمک کند و الا انسان نمی تواند از پس شیطان بر آید، چون شیطان قسم خورده که انسان را فریب دهد و منحرف کند، قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لأغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ (ص/82)، چگونه انسان را فریب می دهد؟ با دنیا و زینت های آن، لأزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الأرْضِ وَلأغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِين(حجر/39)، در مقابلدشمن شماره یک انسان، باید از خدا کمک گرفت. وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لأمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلا مَا رَحِمَ رَبِّي(یوسف/53)، مگر اینکه خدا کمک کند، لذا و جَنّبنی فیهِ من هَفَواتِهِ وآثامِهِ، خدایا تو مرا از لغزش و گناه در این روز دورم کن.
و ارْزُقْنی فیهِ ذِكْرَكَ بِدوامِهِ- توفیق ذکر
ذکر، حلقه اتصال با خداست، ذکری ارزش دارد که تداوم داشته باشد؛ ذکر، یک توفیق می خواهد، تداوم ذکر توفیق جداگانه ای می خواهد. کسی که ذکر را باور داشته باشد و شیرینی آن را درک کرده باشد حتما دائم الذکر خواهد شد؛ اگر ذکر دوام داشته باشد انسان را به مقام عبودیت می رساند.
وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى (طه/124)، ترک ذکر، معیشت سخت و محشور شدن بصورت نابینا را به دنبال دارد.
کم ز خروسی مباش، مشت پری بیش نیست از سر شب تا سحر ، ذکر خدا می کند…
سبوحٌ قدوسٌ هنگام سپیده دم خروس سحری، دانی که چرا همی کند؟!!!