بسم الله الرحمن الرحیم
اللهمّ غَشّنی بالرّحْمَةِ وارْزُقْنی فیهِ التّوفیقِ والعِصْمَةِ و طَهّرْ قلْبی من غَیاهِبِ التُّهْمَةِ یا رحیماً بِعبادِهِ المؤمِنین
خدایا بپوشان در آن با مهر و رحمت و روزى كن مرا در آن توفیق و خوددارى و پاك كن دلم را از تیرگیها و گرفتگىهاى تهمت اى مهربان به بندگان با ایمان خود
«اللَّهُمَّ غَشِّنِی فِیهِ بِالرَّحْمَةِ»
ای خدا من را به رحمت خودت بپوشان؛ «غش» به معنی مخفی کردن است؛ اگر کسی عیب جنس را بپوشاند در اصطلاح میگویند: غش در معامله کرده است و در حدیث آمده است که: « لَیْسَ مِنَّا مَنْ غَشَّ مُسْلِماً» کسی که آب در شیر میریزد به مردم میفروشد مسلمان نیست؛ کسی که مال عیبدار را به دیگری میفروشد و عیب آن را مخفی میکند، مسلمان نیست و همچنین آدمی خیر هم نمیبیند. اگر رحمت الهی شامل حال ما بشود خیر زیادی به ما میرسد.
سه خصلت مؤمن/ ذکری از گنج های بهشت و رهایی از وسواس
«وَ ارْزُقْنِی فِیهِ التَّوْفِیقَ وَ الْعِصْمَةَ»
، امام جواد(علیه السلام) فرمودند: مؤمن به سه خصلت محتاج است که اولین آنها توفیق است. دوم، مؤمن به واعظ درونی محتاج است تا همیشه حواس او جمع باشد و از احوال دنیا عبرت آموزی کند؛ همیشه به خودتان بگویید که تا کی از خدا غافل هستی! سوم، هر کس که تو را نصیحت میکند از او بپذیر، هرچند که خود آن شخص اهل عمل نباشد؛ مثلاً اگر شخصی سیگار میکشد و به شما میگوید: من سیگاری هستم ولی تو سیگاری نشو این نصیحت را از او قبول کنید.
«وَ طَهِّرْ قَلْبِی مِنْ غَیَاهِبِ التُّهَمَةِ»؛
خدایا قلب من را از آلودگیهای شک پاکیزه کن؛ یعنی من گرفتار شک نباشم؛ بعضیها دچار شک هستند و وسوسه خناس به سراغ ایشان میآید و از مبداء تا معاد انسان را در شک میاندازد؛ خدایا من را از این گرفتاری نجاتم بده. کسانی که گرفتار وسوسه هستند و در همه مسائل شک میکنند روزی 100مرتبه ذکر شریف « لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم » را بگویند. پیامبر (صلس الله علیه اله) خطاب به سلمان میفرمایند : اَکثِر مِن قولِ لا حَول و لا قوة … این ذکر را زیاد بگو” فاِنَها کَنزٌ مِن کُنوزِ الجَنة” این ذکر از گنجهای بهشت است.
« یَا رَحِیماً بِعِبَادِهِ الْمُؤْمِنِین»؛
ای خدایی که نسبت به بندههای مؤمنت اهل ترحم و مهربانی هستی این دعاهای من را اجابت کن.
نماز شب سی ام ماه رمضان
نماز شب سی ام ماه مبارک رمضان، 12 رکعت (شش تا دو رکعتی) است که در هر رکعت بعد از حمد 20 مرتبه سوره توحید و بعد از سلام 100 مرتبه صلوات خوانده می شود و امیرالمومنین (علیه السلام) در ثواب آن فرمود: ختم می کند خدای تعالی از برای وی به رحمت.
موضوعات: "مناسبتها" یا "مذهبی" یا "ملی" یا "انتخابات"
«اللهمّ وفر حظّی فیهِ من النّوافِلِ واکْرِمْنی فیهِ بإحْضارِ المَسائِلِ وقَرّبِ فیهِ وسیلتی الیکَ من بینِ الوسائل یا من لا یَشْغَلُهُ الحاحُ المُلِحّین»
« خدایا در این روز بهره مرا در استفاده از مستحبات بسیار گردان و در آن مرا در به یاد آوردن مسائل کرم نما و وسیله مرا بین وسایل و اسباب به سوی حضرتت نزدیک ساز، اى آنکه اصرار و سماجت اصرار کنندگان مشغولش نمی سازد».
«اللهمّ وفّر حظّی فیهِ من النّوافِلِ»؛
در شبانه روز برای نمازهای یومیه، نمازهای نافله وجود دارد که انسان به وسیله آنها میتواند به خداوند (عزوجل) بیش از پیش تقرب جوید، چرا که نمازهای نافله، نمازهای اضافه بر نمازهای واجب در شبانه روز میباشند که ضعفهای نمازگزار در نمازهای واجب را از نظر توجه و حضور قلب در نماز به سوی خالق یکتا جبران مینمایند.
کیفیت نمازهای نافله
نمازهای نافله غیر از روز جمعه ۳۴ رکعت است که ۸ رکعت آن نافله ظهر و ۸ رکعت آن نافله عصر و ۴ رکعت آن نافله مغرب و ۲ رکعت آن نافله عشا و ۱۱ رکعت نافله شب (که ۸ رکعت آن به عنوان نافله شب و ۲ رکعت شفع و یک رکعت وتر بوده) و۲ رکعت نافله صبح میباشد که در روز جمعه نافله ظهر و عصر هر کدام ۱۰ رکعت میشود.
منظور از «وفرحظی فیه من النوافل» چیست؟ همانطور که میدانیم در انجام هر کاری مخصوصاً کارهای نیک و صالح باید از طرف خداوند برای هر بندهای توفیق حاصل شود تا بتواند آن را انجام دهد، لذا در این روز برای آنکه بتوانیم نمازهای نافله را بجا آورده و از حظ و بهره معنوی آن به طور وافر بهرهمند گردیم از خداوند خواستاریم که ما را در این روز از این موهبت بزرگ محروم نگرداند.
منظور از باحضار المسائل چیست؟
«واکرمنی فیه باحضار المسائل»؛ هر یک از ما ممکن است که امروز و لحظهای که در آن نفس میکشیم و پلک میزنیم آخرین لحظات عمر ما باشد و باید بار سفر از این دنیای وانفسا بسته و به عالم آخرت که جاودان و همیشگی است سفر کنیم و آگاهیم که خداوند از ما و از هرچه که در این دنیا با هر مسئولیتی و سمتی انجام دادهایم سؤال و بازخواست خواهد نمود. «ان تبدوا ما فی انفسکم او تغفوه یحاسبکم به الله»؛ “هرچه که در آشکار و نهان (انجام دادهاید) خداوند از شما محاسبه خواهد نمود" و هر کسی نتیجه اعمال خود را میبیند «فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ ، وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ»(زلزله ،۸و۷) یعنی؛ ” کسی که به مقدار ذرهای کار نیک انجام داده باشد پاداشش را میبیند و کسی که به مقدار ذرهای کار زشتی انجام داده باشد کیفر آن را میبیند".
با توجه به آیات و توضیح بالا در مییابیم منظور از “باحضار المسائل” همان آمادگی قبل از مرگ برای پاسخگویی به بازخواستهایی است که از طرف ذات اقدس از انسان میگردد، چرا که همه مسئولیم و داشتن مسئولیت در دنیا بسیار سنگین است و انسان را در عالم آخرت گرفتار بازخواست بیشتری مینماید، که ما از خداوند خواستاریم که در این روز ما را برای حاضر نمودن خود برای چنین روزی یاری نماید.
«و قرب فیه وسیلتی الیک من بین الوسائل یا من لایشغله الحاح الملحین»؛ همان طور که میدانیم در آخرت از تک تک اعضای بدن انسان، سؤال خواهد شد که آیا در مسیر طاعت الهی بودهاند یا نه که با توجه به آن در مییابیم شاید منظور از “وسیلتی" در این دعا همان اعضا و جوارح انسان باشد که از خداوند میخواهیم که وسایل (اعضا و جوارح) ما را نزدیک خود سازد. یعنی اعضا و جوارح ما را تابع و فرمان بردار ذات اقدسش گرداند نه تابع شیطان ملعون و رانده شده از درگاهش، که اطاعت و فرمانبرداری از ذات اقدس خداوند مساوی با سعادت جاودانی است، اما نافرمانی از ذات اقدس او شقاوت ابدی است. که ما نیز در این روز از خداوند خواستاریم تمام اعضا و جوارح ما را تابع دستوراتش نموده و از شیطان ملعون دور سازد.
نماز شب بیست و نهم ماه رمضان
نمازهای مخصوصی برای هر شب ماه مبارک رمضان از حضرت علی (ع) روایت شده و ثوابهای زیادی برای هر شبی ذکر فرموده اند. این نمازهای مستحبی تماما دو رکعت دو رکعت خوانده می شود و خواندن آن در حالت نشسته هم جایز است، لکن ایستاده افضل است.
نماز شب بیست و نهم ماه مبارک رمضان، دو رکعت است که در هر رکعت بعد از حمد ۲۰ مرتبه سوره توحید خوانده می شود و حضرت علی بن ابیطالب(ع) در ثواب آن فرمود: هر کس بخواند، از مرحومین حساب شده و نامه عمل او را به اعلی علّییّن می برند.
«اللهمّ ارْزُقْنی فيهِ فَضْلَ لَيلَةِ القَدْرِ وصَيرْ أموری فيهِ من العُسْرِ الی اليسْرِ واقْبَلْ مَعاذيری وحُطّ عنّی الذّنب والوِزْرِ يا رؤوفاً بِعبادِهِ الصّالِحين؛
خدايا فضيلت شب قدر را روزی من كن و در اين روز كارهای مرا از سختی به آسانی بگردان و عذرهايم را بپذير و گناه و بارگران را از من بريز، ای مهربان به بندگان شايسته خويش!».
«اللهمّ ارْزُقْنی فيهِ فَضْلَ لَيلَةِ القَدْرِ»:
در اين بخش از دعا میخوانيم، ای خدا، برتری فضيلت شب قدر را روزیام كن! از اين دعا برخی احتمال میدهند كه شب بيست و هفتم ماه رمضان، شب قدر است. در روايات، راجع به شب قدر اختلافاتی وجود دارد. شيعه اعتقاد دارد كه به احتمال قوی شب بيست و سوم، شب قدر است و اعمال بيست و سوم مهمتر از اعمال شب نوزدهم و بيست و يكم است. شبهای نوزدهم و بيست و يكم، يك غسل مستحبی دارند؛ اما شب بيست و سوم دو غسل دارد. خواندن سورههای «دخان»، «روم» و «عنكبوت» در شب بيست و سوم سفارش شده است.
برادران اهل تسنن به بيست و هفتم اعتقاد دارند و اين شب را احياء نگه میدارند و اعمال شب قدر را به جا میآورند. شيعه هم البته شب بيست و هفتم احياء دارد؛ اما تنها در اول شب.
برخی اولياء، تمام سال را احياء میگرفتند تا آن شب قدر كه معلوم نيست چه وقت است را درك كنند.
شب قدر بهترين ايام سال است. ملائكه به اذن خدا به روی زمين میآيند تا مقدرات ما را معلوم میكنند. ملائكه میآيند و دور دل ما میگردند؛ اما جای خالی نمیبينند كه وارد شوند. فرودگاه دل ما برای فرود ملائكه خالی نيست. گوشهای از آن جای محبت زن و بچه است. گوشهای از آن جای محبت پول، رياست و علاقههای گوناگون است و به همين دليل ما فضای خالی در دل نداريم تا ملائكه در آن فرود بيايند.
«وصَيرْ أموری فيهِ من العُسْرِ الی اليسْرِ»:
خدايا امورات من را از سختی به آسانی مبدل كن! غالب مردم گرفتار هستند. گرفتار همسايه بد، عروس بد، داماد بد و گرفتارهای ديگر و در اين دعا از خدا میخواهيم كه اين گرفتاریها و سختیها را برای ما به آسانی مبدل كند.
«واقْبَلْ مَعاذيری»:
خدايا عذر من را بپذير! گاهی كسی از شما غيبت كرده يا در عصبانيت حرفی میزند و عذرخواهی میكند؛ ما هم با اين دعا به در خانه خدا میرويم و از او به خاطر كارهايی كه انجام دادهايم عذرخواهی میكنيم. اگر كودكی از پدرش عذرخواهی كند، پدر منقلب میشود حالا كه ما از خدا عذرخواهی كنيم، خدا بسيار بيشتر از والدين مهربان است و حتماً میبخشد.
«وحُطّ عنّی الذّنب والوِزْرِ يا رؤوفاً بِعبادِهِ الصّالِحين
خدايا گناهانم را محو كن! ای خدايی كه به بندگان صالحت مهربانی! مهربانی خدا بسيار زياد است. آدم هرگاه رو به خدا عذرخواهی میكند، خدا او را میپذيرد حتی اگر يك عمر نااهل باشد. در گذشته جوانهای منحرفی بودند كه در ايام محرم، امام حسين(ع) از آنها دستگيری میكرد و در آخر محرم تمام گناهان خود را ترك میكردند. در شبهای تاريك و در خلوت و تنهايی با خدا صحبت و از او عذرخواهی كنيد. خدا دست شما را میگيرد و اصلاح میشويد.
بخشی از دعاهای صحیفه سجادیه از امام سجاد(ع) که به مکارم اخلاق می پردازد.
خدایا، بر محمد و خاندانش درود فرست و ایمان مرا به کمال مطلوب رسان، و یقین مرا برترین یقین گردان، و سرانجامِ نیّت مرا سرانجامِ بهترین نیّتها قرار ده، و سرانجامِ کار مرا سرانجامِ نیکوترین کارها.
خدایا، به لطف خود نیّت مرا برتری بخش و آن را خالص گردان، و به آنچه نزد توست، یقین مرا استواری ده، و به قدرت خود، کارهای تباه مرا بسامان کن.
خدایا، بر محمد و خاندانش درود فرست و بینیازم کن از هر کار که پرداختن به آن مرا از تو باز میدارد. مرا به کاری وادار که فردا از آن خواهی پرسید، و چنان کن که روزهای عمرم در انجام دادنِ کاری سپری شود که مرا برای آن آفریدهای. بینیازم گردان و روزیام را فراوان ساز. مرا با نگریستن به داراییِ مردم، به فتنه مینداز. عزیزم گردان و به خود پسندی دچارم مکن. مرا به بندگی و خاکساریِ درگاهت توفیق ده و چنان مکن که عبادت خویش را بزرگ پندارم و آن را تباه کنم. دست مرا وسیلهای کن که با آن به مردم نیکی رسد، و مخواه که با کدورتِ منّت نهادن آمیخته گردد. مرا از کردار شایسته بهرهمندی ده و از به خود نازیدن برکنار دار.
خدایا، بر محمد و خاندانش درود فرست و چندان که مرا در چشمِ مردم بزرگ میداری، به همان اندازه پیش خودم خوار گردان، و چندان که مرا عزّت آشکار میبخشی، به همان مقدار پیش خودم ذلّت نفس عنایت کن.
خدایا، بر محمد و خاندانش درود فرست و مرا از روشی پسندیده برخوردار نما که هرگز از آن کناره نجویم، و به راهی راست رهنمون گردان که از آن روی نگردانم، و مرا نیّتی درست ارزانی کن که در آن شک نکنم، و تا آن زمان زندهام بدار که به طاعت تو مشغولم، و چون روزگارم چراگاه شیطان شود، جانم را بگیر، پیش از آن که بیزاری تو بر من بتازد و خشمت مرا به خاک اندازد.
خدایا، هر خوی ناپسند مرا پسندیده، و هر عیب مرا که موجب سرزنش من است نیکو گردان، و هر فضیلت کامل نگشتهی مرا به کمال رسان.
خدایا، بر محمد و خاندانش درود فرست و کینهی دشمنان مرا به مهر مبدّل کن، و رشک ستمکاران را به محبت، و بدگمانی بندگان شایسته را در حقِ من به اطمینان، و دشمنی نزدیکان را به دوستی، و پیوند گسستنِ خویشان را به پیوستن، و روی بر تافتنِ نزدیکان را به یاریگری، و دوستی دوستانِ دروغین را به عشق خالصانه، و ناسازگاری رفیقان را به معاشرت نیک، و تلخیِ ترس از ستمگران را به شیرینیِ ایمن ماندن از ستم ایشان.
خدایا، بر محمد و خاندانش درود فرست و مرا در برابر آن کس که بر من ستم میکند، توانایی ده، و در مقابل آن کس که با من به ستیز برخاسته، زبانِ گویا بخش، و بر آن که با من دشمنی میورزد، پیروزی ده، و در برابر آن کس که مرا میفریبد، چاره سازی عنایت کن، و در برابر آن کس که مرا زبونِ خود مخواهد، نیرومند گردان. توانم ده که دروغ آن کس را که بر من عیب میگیرد، آشکار کنم، و از دستِ آن کس که در پی آزار من است، رهایی یابم، و توفیقم ده تا از کسی فرمانبری کنم که مرا به راه راست میبرد، و در پیِ کسی روم که مرا به جادّهی خیر و صلاح میکشد.
خدایا، بر محمد و خاندانش درود فرست و مرا بر آن دار که خیرخواه کسی باشم که بدخواه من است، و به آن کس که از من کناره میگیرد، پاسخ نیک دهم، و به کسی که مرا محروم میکند، بخشش نمایم، و کار کسی را که از من میبُرَد، با آشتی تلافی کنم، و کسی را که دربارهی من غیبت میکند، به نیکی یاد آورم، و خوبی را سپاس گویم، و از بدی چشم برگیرم.
خدایا، بر محمد و خاندانش درود فرست و مرا به زیور شایستگان بیارای و به جامهی پرهیزگاران بپوشان: در گستردن عدل و داد، و فرو خوردن خشم، و میراندن آتش دشمنی، و به هم پیوستن دلهای پراکنده، و به سامان کردن کار بندگان، و برملا کردن پسندیدهها، و پوشاندن کارهای ناپسند، و نرمخویی و فروتنی و خوش رفتاری و بردباری و خوش رویی، و پیشی جُستن در فضیلتها، و گرویدن به شیوهی احسان، و سرزنش نکردن دیگران، و بخشش نکردن به کسی که سزاوار بخشش نیست، و گفتن سخن حق، اگر چه دشوار باشد، و اندک شمردنِ کردار و گفتار نیکِ خود، اگر چه بسیار باشد، و بسیار شمردن کردار و گفتار بدِ خویش، اگر چه اندک باشد. [ای معبود من] این صفات را در من به کمال رسان، به وسیلهی طاعتِ پیوسته و همراهی با جماعت مؤمنان و دوری گزیدن از بدعتگذاران و پیروانِ اندیشههای ساختگی.
خدایا، محمد و خاندانش درود فرست و هنگام پیری فراخترین روزیات را به من ارزانی کن، و چون درمانده شوم، نیرومندترین نیروی خود را به من ده، و مرا در عبادت خود به کسالت دچار مکن، و مپسند که راه تو را نادیده انگارم و بر خلاف دوستیات گام بردارم و با آنان که از تو بریدهاند، پیوند خورم، و از آنان که به تو پیوستهاند، پیوند بُرَم.
خدایا، چنان کن که هنگام ضرورت با نیروی تو به انتقام برخیزم، و هنگام نیاز، نیازخواه تو باشم، و هنگام تنگدستی، پیش تو زاری کنم، و مرا به فتنه مینداز که هنگام ناچاری از کسی جز تو یاری خواهم، و هنگام درویشی پیش دیگران به خواهش فروتن گردم و هنگام ترس در پیشگاهِ غیرِ تو به زاری افتم، تا آن جا که سزاوار گردم مرا به حال خود واگذاری و احسان خویش را از من دریغ کنی و روی از من بگردانی. ای مهربانترین مهربانان.
ماه رمضان ماه دعا و استغفار است. به همین دلیل توجه به کتاب های دعا بیش از سایر ماه هاست.از جمله این کتاب ها می توان به صحیفه سجادیه از امام سجاد(ع) اشاره کرد.در زیر یکی دیگر از دعا های این کتاب ارزشمند می آید:
خدایا، ای آن که گناهکاران از رحمتِ تو یاری خواهند.
ای آن که درماندگان به یادکرد احسانِ تو امان جویند.
ای آن که خطا پیشگان از بیم تو با فریاد بگریند.
ای مونس مردم گریزانِ دور از دیار. ای غمگسار غم زدگان و شکسته دلان. ای فریاد رس بیکسانِ بییاور. ای یاور نیازمندانِ رانده شده.
تویی که رحمت و دانشت در همه جا فراگیر است.
تویی که هر آفریده را از نعمت خود بهرهمند کردهای.
تویی که بیش از آن چه کیفر میدهی، در میگذری.
تویی که پیش از به خشم آمدن، مهر میورزی.
تویی که افزون بر آنچه باز میداری، میبخشی.
تویی که آفریدگان همه از رحمتت گشایش مییابند.
تویی که که چون کسی را نعمتی ببخشی، پاداشی از او نخواهی.
تویی که در کیفر دادن سرکشان، اندازه نگه میداری.
و من، ای معبودِ من، بندهی تو هستم که به دعا فرمانش دادهای؛ پس میگوید: لبّیک و سعدیک. اینک این منم، ای پروردگار من، افتاده بر درگاهِ تو.
این منم که بار گناهان بر پشتم سنگینی میکند. این منم که عمرم را در گناه به سر آوردم. این منم که از روی نادانی نافرمانیات کردم؛ حال آن که این گستاخی در حقِ تو روا نبود.
ای معبود من، آیا بر کسی که میخواندت رحمت میآوری تا من در خواندنِ تو سخت بکوشم؟ آیا آن کسی را که به درگاهت زار میگرید میآمرزی تا من نیز اکنون به گریه آغازم؟ آیا از کسی که به خواری چهره بر خاکِ درت میساید در میگذری؟ آیا کسی را که از بینوایی خود پیش تو گِلِه میکند و تنها به تو امید بسته است، بینیاز میسازی؟
ای خدای من، آن را که جز تو بخشندهای نمییابد، نومید مگردان، و آن را که جز از تو، از هیچ کس دیگری بینیازی نخواهد، وامگذار.
ای خدای من، پس بر محمد و خاندانش درود فرست و از من روی مگردان که من رو به سوی تو آوردهام، و از رحمت خود بینصیبم مکن که دل به امید تو بستهام، و دست رد بر سینهام مزن که بر درگهت به خدمت ایستادهام؛