چهارده اصل تربیتی از زندگی مشترک حضرت زهرا و امیرالمؤمنین علیه السلام
1 - اصل خدامحوری و عبادت خانوادگی
در زندگانی مشترک امیرالمؤمنین و حضرت فاطمه سلام الله علیها ، تمام اعضای خانواده عاشق و شیفتة پروردگار بودند. به فرموده امیرالمؤمنین علیه السلام:
عشق به خداوند، آتشی است که بر چیزی نمیگذرد جز آنکه آن را به آتش میکشاند و نوری خدایی است که بر چیزی پرتو نمیافکند جز آنکه آن را غرق نور میکند. پس کسی که به خداوند عشق بورزد، همه چیز مُلک و ملکوت خویش را به او میدهد.[۱]
هرگاه خداوند بخواهد بنده را گرامی بدارد، او را گرفتار عشق و محبت خویش میگرداند.[۲]
باری، آتش عشق پروردگار آن خانه را غرق نور الهی و اعضای آن خانواده را شیفته و حیران پروردگار ساخته بود. در آن خانة ملکوتی اتاقی ویژة نماز و مناجات با پروردگار بود که نه کوچک بود و نه بزرگ.[۳] در آن اتاق تنها قرآن، شمشیر و فرش بود.[۴]
ابن ابیالحدید، دانشمند بزرگ اهل سنت، دربارة عبادتهای امیرالمؤمنین علی علیه السلام مینویسد:
…و اما عبادت، پس علی عابدترین و پُرنمازترین مردمان بود. از همه بیشتر روزه میگرفت و نمازهای مستحبی را بر پامیداشت و همواره ذکر میگفت… و چه گمان میبری دربارة مردی که پیشانیاش از بسیاری سجده همانند زانوی شتر شده بود.[۵]
حسن بصری دربارة عبادتمحوری حضرت فاطمه سلام الله علیها میگوید:
در تمام دنیا عابدتر از فاطمه یافت نمیشود. او به حدی برای نماز و عبادت بر پامیایستاد که پاهایش ورم میکرد.[۶]
حضرت زهرا سلام الله علیها حتی در شیرینترین و خاطرهانگیزترین لحظههای زندگی نیز دل در گرو عشق خدا نهاد و در شب ازدواج خطاب به یگانه کُفو و همتایش علی علیه السلام فرمود:
انتقال از خانة پدرم به خانة خودم، مرا به یاد انتقال به خانة قبرم انداخت. تو را به خدا سوگند میدهم تا در این ساعات به نماز برخیزی تا امشب را با هم به عبادت پروردگارمان بگذرانیم.[۷]
پیامبر اکرم صلی الله علیه آله وسلم فردای آن شب از علی علیه السلام پرسید: همسرت را چگونه یافتی؟! حضرت علی علیه السلام بیدرنگ فرمود:
نِعمَ العَونُ عَلی طاعَةِ اللهِ؛[۸] بهترین یار برای اطاعت و عبودیت پروردگار.
حضرت فاطمه سلام الله علیها هر شب پس از فراغت از وظایف خانهداری چنان خائفافه و خالصانه بر سجاده به نماز میآیستاد که پروردگار بدان بر ملائکة خویش مباهات میفرمود:
ملائکة من، اینک بر سرور کنیزانم فاطمه نظر کنید. بر درگاه من ایستاده، در حالی که بند بند وجودش از خوف من مرتعش و لرزان است. او با تمام وجودش به عبادت من روی نهاده است. اینک شما را گواه میگیرم که پیروان و شیعیان او را از آتش ایمنی بخشیدم.[۹]
۲ - قرآنگرایی
روح و جان اعضای این خانواده با قرآن عجین گشته و تمام اخلاق و مرام اعضای خانوادة فاطمی، قرآنی گشته بود. تلاوت قرآن پدر خانواده، چنان در اوج بود که دربارة او گفتهاند: «به خدا هیچ قریشی را ندیدهایم که بیش از امام علی علیه السلام قرآن بخواند».[۱۰]
حضرت زهرا سلام الله علیها به طور شبانهروز با قرآن انس و رفاقت داشتند و به تلاوت آن عشق میورزیدند.[۱۱] آن حضرت بر تلاوت سورههای واقعه، الرّحمن و حدید تأکید میورزیدند و میفرمودند:
قرائتکنندة سورههای حدید و الرّحمن و واقعه در آسمانها ساکن فردوس خوانده میشود.[۱۲]
سیره تربیتی حضرت زهرا (سلام الله علیها )